Terk Edilme Şeması Nedir?: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Şema terapisi önemli bir psikoterapi yaklaşımıdır ve bireylerin çocukluk döneminde deneyimledikleri travmatik veya olumsuz yaşantılarının, yetişkinliklerinde nasıl davranış biçimlerine ve ilişkilere dönüştüğünü anlamaya yönelik güçlü bir model sunar. Şema terapisi, Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş ve bireylerin temel psikolojik ihtiyaçlarının ihmal edilmesi sonucu ortaya çıkan "şemalar" üzerinde durur. Bu şemalar, kişinin yaşam boyu sürdürebileceği inanç sistemleri ve duygusal kalıplardır.

Terk edilme şeması, bu şemalar arasında en yaygın ve etkili olanlardan biridir. Bu yazıda terk edilme şemasının ne olduğunu, nedenlerini, belirtilerini ve terapide nasıl başa çıkılabileceğini keşfedeceğiz.

Terk Edilme Şeması Nedir?

Terk edilme şeması, bir kişinin, sevdikleri tarafından terk edilme, yalnız kalma veya duygusal olarak reddedilme korkusu yaşamasını ifade eder. Bu şema, genellikle çocukluk dönemindeki bağlanma sorunlarından kaynaklanır ve bireylerin güvenli bir bağ kurma yeteneklerini olumsuz etkileyebilir. Kişi, sürekli bir şekilde terk edilme korkusu taşır, bu da ilişkilerinde aşırı bağımlılık, yalnızlık hissi veya duygusal izolasyona neden olabilir.

Terk Edilme Şemasının Olası Nedenleri

Ebeveyn veya bakım verenin duygusal ihmal ve kayıtsızlık göstermesi: Çocuk, ebeveyninden yeterli sevgi, ilgi ve şefkat alamazsa, duygusal bir boşluk hissi gelişebilir. Bu durum, çocuğun ilerleyen yaşlarda yalnızlık ve terk edilme korkularını pekiştirebilir.

Ebeveynin ani ve kalıcı ayrılıkları: Ebeveynin boşanması veya bir ebeveynin hayatından tamamen çıkması, çocuğun terk edilme duygusunu derinleştirebilir.

Ebeveynin duygusal olarak ulaşılabilir olmaması: Aşırı meşgul, uzak veya duygusal olarak kapalı ebeveynler, çocuğun kendini güvende hissetmesini engelleyebilir.

Aile içi travmalar: Şiddet, alkol bağımlılığı veya duygusal istismar gibi aile içi travmalar da terk edilme şemasının gelişmesine yol açabilir.

Terk Edilme Şemasının Olası Belirtileri

Aşırı bağımlılık ve yapışma davranışları: Birey, ilişki içinde sürekli olarak onay arayabilir veya partnerine fazla bağlılık göstererek terk edilme korkusunu hafifletmeye çalışabilir.

Yoğun terk edilme korkusu: Çoğu zaman, partnerin ya da yakın birinin ayrılması, bir ilişkiye son vermesi ya da duygusal mesafe koyması büyük bir kayıp duygusuna yol açar.

İlişkilerde sık sık krizler yaratma: Bu kişiler, ilişkilerinde sürekli krizler yaratabilir, partnerlerini test edebilir ve güven sorunları yaşar.

Duygusal izolasyon: Birey, terk edilme korkusuyla ilişkilerden uzaklaşabilir ve yalnız kalma korkusu yüzünden insanlarla sağlıklı ilişkiler kurmaktan kaçınabilir.

Düşük benlik saygısı ve değersizlik hissi: Kendini yeterince değerli hissetmeyen biri, terk edilme korkusuyla duygusal olarak dışlanmış ve izole olabilir.

Terk Edilme Şemasıyla Başa Çıkma Yöntemleri

Bilinçli farkındalık ve farkındalık artırma: Şema terapisi, terk edilme şemasının farkına varmayı ve bunun hayatı nasıl etkilediğini anlamayı içerir. Kişi, bu şemaya bağlı olan düşünce ve duygularını izleyerek, bu kalıpları değiştirmek için adımlar atabilir.

Duygusal iyileşme ve yeniden bağlanma: Kişinin erken çocukluk dönemindeki travmalarını anlaması ve bu travmalarla yüzleşmesi önemlidir. Terapist, kişiyle birlikte güvenli bağlanma alanları oluşturarak, terk edilme duygusunun tedavi edilmesine yardımcı olabilir.

Düşünce yeniden yapılandırma: Şema terapisi, olumsuz düşüncelerin ve bilişsel çarpıtmaların yerine daha sağlıklı ve mantıklı düşünce biçimlerinin geliştirilmesini sağlar. Terk edilme korkusunu tetikleyen olumsuz düşünceler yeniden yapılandırılabilir.

Sağlıklı sınırlar koymak: Kişi, ilişkilerinde sağlıklı sınırlar koymayı öğrenmelidir. Bu, aşırı bağlılık ve yapışma davranışlarından kaçınmasına yardımcı olabilir.

Terk edilme şeması, bireylerin ilişki ve bağlanma biçimlerini derinden etkileyebilir. Bu şemanın kökenleri çocukluk deneyimlerine dayanırken, şema terapisi ile sağlıklı başa çıkma yolları öğrenilebilir. Terapötik süreçte, terk edilme korkusunun kaynağını keşfetmek, güvenli bağlanma biçimlerini geliştirmek ve daha sağlıklı düşünce yapıları oluşturmak mümkündür. Bu süreç, kişilerin hem kendi içsel dünyalarında hem de başkalarıyla olan ilişkilerinde büyük bir iyileşme sağlayabilir.

Eğer terk edilme şemasıyla başa çıkmakta zorlanıyorsanız, profesyonel destek almayı düşünebilirsiniz. Şema terapisi, bu derinlemesine kalıpları iyileştirme konusunda oldukça etkili bir yaklaşımdır.